by Innspace teamDla miłośników obserwacji nieba sierpień kojarzy się przede wszystkim z maksimum aktywności roju Perseidów. Jako że jest to jeden z najbardziej aktywnych rojów, w dodatku mający miejsce w trakcie wakacyjnych, ciepłych nocy, skupia on na obserwacjach nie tylko zadeklarowanych fanatyków astronomii, ale również wielu okazjonalnych obserwatorów.
Autor: Kacper Kidała SP8ESA
Nie tylko smugi światła
Okazuje się jednak, że poza spektakularnymi smugami światła, zjawiska te mają też inną ciekawą właściwość – rozpraszają i odbijają fale radiowe. Obszary w wysokiej atmosferze (dziesiątki – setki km), przez które przelatują drobiny materii jonizując się, stają się strefą rozpraszającą fale radiowe, co umożliwia propagację na duże odległości.
Meteor Scatter wykorzystywany jest przede wszystkim przez krótkofalowców, chociaż istnieją również zastosowania militarne i naukowe. Propagacja przez odbicie od meteoru jest bardzo specyficzna, trwa najczęściej od ułamka sekundy do kilku sekund. Implikuje to użycie przystosowanych do tego celu emisji cyfrowych, chociaż możliwa jest również praca fonią SSB podczas bardzo intensywnych maksimów. Podczas pracy MS stosuje się sztuczki takie jak przyspieszanie sygnału i używanie szybszych transmisji telegraficznych, aby zmieścić transmisję w trakcie krótkiego otwarcia.
Odbity sygnał
Zjawisko jest tym ciekawsze, że można takie odbicia odbierać bez specjalistycznego sprzętu, używając „zwykłego” odbiornika UKF FM działającego w zakresie 88 MHz-108 MHz. W tym celu najlepiej użyć radia posiadającego cyfrową skalę częstotliwości, unikamy w ten sposób ustawienia się między kanałami co wyraźnie ułatwia proces. Oczywiście warto wyposażyć się w dostrojoną, skuteczną antenę, jednak nasłuchy MS są możliwe na odbiornikach samochodowych, a nawet radiach wbudowanych w smartfona. Ustawiamy odbiornik na kanał, który nie jest zajęty przez lokalne rozgłośnie (czyli powinniśmy słyszeć szum) i czekamy na sygnał. Po wystąpieniu meteoru w odbiorniku usłyszymy sygnał będący mieszanką wielu odległych rozgłośni radiowych, w przypadku dłuższych otwarć można czasem usłyszeć jak zmieniają się warunki propagacyjne, poszczególne sygnały naprzemiennie wzmacniają się i słabną. Otwarcia mogą trwać do kilku sekund (ping), a nawet minut (burst).
Sierpień, najlepsza pora na kontakt
Nasłuchy MS warto połączyć z wizualną obserwacją meteorów, często można wówczas przyporządkować konkretne odbicie z obserwacją wizualną, chociaż z reguły więcej słychać niż widać. MS pozwala na nawiązywanie łączności na znaczne odległości, nawet ponad 2000 km.
Ostatnia okazja do nasłuchu sygnałów odbitych od meteorów miała miejsce w trakcie maksimum aktywności roju Perseidów czyli 13 sierpnia. Najbliższą okazją, aby spróbować swoich sił i odbić sygnał od meteoru, to pierwszy tydzień stycznia, podczas roju Kwadrantydów.