by Innspace teamPrzemysł kosmiczny rozwija się w zatrważającym tempie, a do podboju przestworzy dołącza coraz więcej państw, jak również innych podmiotów. To wszystko prowadzi do większej ilości badań i prac nad rozwiązaniami technicznymi oraz wynalazkami. W związku z powyższym częściej będzie pojawiała się potrzeba zastosowania ochrony patentowej w przestrzeni kosmicznej, dlatego warto przyjrzeć się tej kwestii już teraz. W pierwszej części rozważymy rozwiązania przyjęte na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
Małgorzata Popiel
Dlaczego prawo patentowe jest problematyczne w przypadku kosmosu?
W przeciwieństwie do prawa autorskiego prawo do ochrony wynikającej z nadania patentu ograniczone jest do terytorium, na którym je udzielono. Przykładowo, aby uzyskać ochronę w Polsce, można wybrać procedurę krajową, czyli rejestrację bezpośrednio w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej – lub regionalną dokonywaną w Europejskim Urzędzie Patentowym [1]. Ponadto Polska jest członkiem Układu o Współpracy Patentowej z 19 czerwca 1970 roku, który pozwala na zgłoszenie patentu w trybie międzynarodowym z takim skutkiem jak rejestracja krajowa [2].
W przestrzeni kosmicznej pojawiają się przede wszystkim dwa dylematy. Pierwszy z nich to określenie państwa pochodzenia wynalazku stworzonego w kosmosie, a drugi to jak wygląda ochrona wynalazków w przestrzeni pozaziemskiej. Szukania rozwiązań rozpoczniemy od przyjrzenia się, jak poradzono sobie z rozstrzygnięciem obu kwestii na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
Wynalazki, a Międzynarodowa Stacja Kosmiczna
W jaki sposób poradzono sobie z tym problemem na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS)? Tak jak w przypadku innych prawnych aspektów, ramy własności intelektualnej na ISS można ustalić na podstawie umowy wielostronnej podpisanej przez partnerów programu. [3].
ISS składa się z modułów, które należą do różnych partnerów, przez co w każdym istnieje inny reżim prawny, zgodny z tym, który istnieje w danym państwie. Podobnie rozwiązano kwestie patentowe. Państwa rejestrują swoje wynalazki na zasadach krajowych, zachowując przy tym jurysdykcję, kontrolę oraz własność [4]. Jeżeli wynalazek zostanie wykonany w kanadyjskim laboratorium, to w zgłoszeniu patentowym jako kraj wytworzenia zostanie podana Kanada. Oczywiście tak jak w przypadku ziemskich patentów, wynalazek można zarejestrować również w innych państwach. Jeśli chodzi o państwa członkowskie ESA (Europejska Agencja Kosmiczna), każde może uznać europejski wynalazek za stworzony na jego terytorium. Jednak w przypadku rejestracji patentu w innym regionie, wynalazca musi wybrać konkretne państwo jako miejsce stworzenia wynalazku [5]. Analogicznie rzecz biorąc, ochrona udzielona w danym państwie rozciąga się również na moduł do niego należący. Oznacza to, że jeśli w Japonii udzielono patentu na dany wynalazek, będzie podlegał on ochronie wyłącznej także w japońskim laboratorium Kibo.